Tự tin vào bản thân là một điều tốt. Nếu mỗi cá nhân chưa đủ tin tưởng vào chính mình, sẽ rất khó để người khác có thể tin tưởng chúng ta. Đặt vào bối cảnh công việc, những nhân viên tự tin thường đạt những thành tích nhất định do họ ít khi bỏ lỡ cơ hội. Người tự tin có thể nắm bắt các cơ hội và đóng góp cho thành công của nhóm và sự phát triển của công ty. Tự tin nói chung là hiểu đúng về năng lực của bản thân và tin tưởng vào chúng. Tự tin thái quá là nghĩ rằng năng lực của mình tốt hơn nhiều so với người khác và trên thực tế thường bỏ qua góp ý từ những người xung quanh, hoặc nói nôm na là “ảo tưởng sức mạnh”.
Kinh nghiệm làm việc của mình đã gặp không ít những đồng nghiệp tự tin thái quá. Bài viết hôm nay mình muốn chia sẻ một chút về trải nghiệm của mình khi làm việc cùng những đồng nghiệp này, những điểm yếu của họ, và có thể là những khó khăn họ gây ra cho nhóm và công ty.
Trước khi viết chi tiết hơn, mình muốn chia sẻ rằng cá nhân mình là người coi trọng những người khiêm tốn. Đối với mình, năng lực không quan trọng bằng thái độ. Mình sẽ luôn coi trọng, ngưỡng mộ, và yêu thích những người khiêm tốn hơn hết. Người thiếu khiêm tốn bất kể năng lực như thế nào, cũng không phải là kiểu người khiến mình cảm thấy thoải mái. Vậy nên bài viết chỉ mong chia sẻ cách nhìn của một cá nhân khi nói về những đồng nghiệp tự tin thái quá, không thể được xem là một hình ảnh đầy đủ về kiểu đồng nghiệp này.
Ít nói lời cảm ơn hoặc ít tán dương người khác
Mình có một may mắn khi được trải qua nhiều môi trường làm việc khác nhau với nhiều khoảng thời gian khác nhau. Mình từng được thực tập một vài tháng ở một cơ quan nhà nước, làm việc một vài năm ở tổ chức phi chính phủ trong nước, công ty tư nhân trong nước, và công ty nước ngoài. Ngoài ra, lúc còn đi học và mới ra trường, mình cũng tham gia một vài tổ chức tình nguyện nhỏ trong nước theo dự án vài tháng hoặc vài tuần. Sau một thời gian tiếp xúc và làm việc cùng nhiều đồng nghiệp trong các môi trường khác nhau, mình thấy những đồng nghiệp quá tự tin thường là người ít đưa ra lời khen ngợi người khác.
Hoặc họ hiếm khi thể hiện lòng biết ơn, sự ngưỡng mộ, hoặc đưa ra lời tán thưởng với người khác. Nếu có, cũng không thể hiện được sự chân thành trong đó. Có thể đây là một thái độ ích kỉ khi thấy thành công của người khác hoặc cảm thấy không thoải mái khi phải mang ơn người khác. Có khi nào người quá tự tin cho rằng mình có thể tự làm được hoặc làm tốt hơn người khác nên mới hành xử như vậy không.
Trong một môi trường làm việc cũ, nhóm của mình là một nhóm làm việc rất khăng khít và luôn hỗ trợ lẫn nhau. Có một đồng nghiệp, tạm lấy tên khác là Tod, khá sắc sảo trong tư duy và làm được việc. Tod có những thế mạnh nhất định và thường được coi là chuyên gia và được mọi người được hỏi ý kiến nhiều nhất khi liên quan đến những thế mạnh đó. Tuy nhiên, khi một đồng nghiệp khác làm những dự án có sử dụng nhiều kiến thức và kỹ năng liên quan đến thế mạnh của bạn, dù dự án có mang lại lợi ích cho chính bạn và nhóm, Tod rất ít khi thể hiện lòng biết ơn và khen ngợi đồng nghiệp đó. Trong thời gian làm dự án, sự năng nổ, trách nhiệm, và hỗ trợ của Tod cũng mờ nhạt. Bạn gần như thờ ơ và không mặn mà gì với dự án đó.
Có đồng nghiệp khác nói với mình rằng, điều đó là bởi vì Tod là người giỏi nhất nhưng dự án đó lại không phải là dự án của Tod. Chứng kiến người khác làm một dự án đáng lẽ ra là thế mạnh của mình có lẽ đã khiến Tod cảm thấy bị tự ái. Sự tự tin thái quá khiến Tod bị hụt hẫng và khó chấp nhận khi đồng nghiệp khác làm tốt trong lĩnh vực thế mạnh của mình.
Bướng bỉnh hoặc ít học hỏi
Có lẽ khi đọc đến đây, bạn đọc cũng có thể nghĩ đến một vài trường hợp tự tin thái quá bạn từng gặp. Đồng nghiệp tự tin thái quá thường khá bướng bỉnh bởi một lẽ dĩ nhiên trong đầu họ rằng cách làm của họ là tốt nhất. Vì vậy, mình thường ít thấy những đồng nghiệp này chủ động hỏi ý kiến của người khác hoặc tiếp thu góp ý dành cho họ. Họ luôn có thể đưa ra được những ý kiến “hay hơn”, câu trả lời “hợp lý hơn”, và nhanh gọn lẹ kết thúc chủ đề nói chuyện đó. Bởi trong đầu luôn nghĩ họ đúng, sự tự tin khiến họ không nhìn ra điểm mù của mình.
Khi nghe lời góp ý của người khác, họ dường như luôn ở trong tâm thế phòng thủ và sẵn sàng trả lời với một ý tưởng hay hơn. Họ có thể nói những câu như “ừ tôi cũng đã biết từ lâu rồi nhưng…”, “ừ tôi cũng đã cân nhắc rồi nhưng…”, “tất nhiên rồi điều đó là hiển nhiên nên tôi mới…” Họ luôn có cách giải thích rằng họ đã biết điều đó rồi, nhưng họ làm như thế này thế kia là vì blah blah blah. Họ căn bản thường mặc định cách làm của mình là tốt nhất nên khi người khác chia sẻ, họ sẽ luôn đáp lại như vậy.
Trong một số trường hợp, khi những người tự tin thái quá này nhận ra cách làm của họ không ổn và thật sự cần thay đổi, họ có thể âm thầm làm lại mà không quay lại hoặc nói lời cảm ơn với người đã góp ý cho họ. Cơ chế này chỉ xảy ra khi cách làm của họ thật sự tệ hại. Tuy nhiên trên thực tế, điều đó có thể không xảy ra nhiều bởi vì một lần nữa, họ vẫn nghĩ cách làm của họ là tốt nhất. Vậy nên thường những người quá tự tin chỉ như những chú ếch sống trong chiếc giếng tròn bé xinh của họ. Trong tiếng Anh có một cụm từ là “reality check”. Có lẽ họ cần cái này.
Bởi ít tiếp nhận góp ý của người khác khi đã quá tự tin vào cách làm của mình, thiếu reality check, mà những đồng nghiệp quá tự tin thường rơi vào nhóm những người ít tiến bộ nhất trong công ty. Ở môi trường làm việc nào, chúng ta cũng thường được khuyến khích học hỏi để nâng cao hiệu quả làm việc và tiến bộ hơn. Người quá tự tin trong khi đó, ít khi học hỏi từ người khác hơn, nên cũng là những người ít tiến bộ hoặc tiến bộ chậm hơn. Nếu đã có liên tưởng đến một vài trường hợp xung quanh mình, bạn có thể thử hồi tưởng xem lần cuối cùng người này học hỏi một cái gì mới hay đóng góp một điều gì mới cho nhóm là khi nào.
Với những bạn đọc ở vị trí leader, những team member mà không có gì để nói về areas of improvements của bản thân, liệu lần cuối bạn học được kĩ năng mới hay tiến bộ là khi nào? Mình có thể hỏi team member quá tự tin này câu hỏi đó, nhưng bạn đoán được rồi đấy, câu trả lời của một kẻ bướng bỉnh là “ừ tôi cũng đã biết từ lâu rồi nhưng…”, “ừ tôi cũng đã cân nhắc rồi nhưng…”, “tất nhiên rồi điều đó là hiển nhiên nên tôi mới…”
Phớt lờ hoặc giả vờ lắng nghe ý kiến của người khác
Vì môi trường làm việc nhóm vẫn phổ biến, yêu cầu teamwork gần như bắt buộc nên kiểu đồng nghiệp quá tự tin này vẫn thích nghi. Họ sẽ vẫn tham gia nhóm và làm việc với người khác. Khi họ là người nắm quyền quyết định, bạn sẽ nhìn thấy ngay cách họ bảo vệ ý kiến của mình, vờ lắng nghe ý kiến của người khác, và đưa ra kết luận cuối cùng. Khi họ không phải là người làm chủ lúc đó, có thể bạn sẽ thấy họ không hài lòng nhưng vẫn theo quyết định của số đông. Kết quả có thể như trường hợp của Tod đã kể phía trên: không mặn mà đóng góp hay quan tâm vì không phải là dự án của Tod. Hoặc bạn cũng có thể sẽ thấy họ chấp nhận ngoài mặt nhưng không bằng lòng bên trong.
Có một đồng nghiệp leader từng làm việc cùng mình trước đây, cũng nằm trong nhóm đam mê quyền lực mà mình có viết ở bài viết này. Bạn là một người rất tự tin. Khi nói chuyện với bạn, mình luôn cảm thấy bạn đang cố gắng chứng tỏ bạn đúng. Và dù mình có chia sẻ quan điểm của mình như thế nào, lời của mình chỉ như vào tai bên này ra tai bên kia. Bạn sẽ chỉ lắng nghe lấy lệ và vẫn quay trở về nói ý của bạn. Sự bướng bỉnh cho rằng mình đúng và thái độ lắng nghe hời hợt khiến mọi cuộc nói chuyện đều đi đến cùng một kết quả. Đó là không có kết quả nào cả. Mình và bạn thưởng thảo luận các vấn đề giữa các nhóm với nhau và cố gắng giải quyết chúng như one big team. Nhưng rồi sau nhiều lần thảo luận, mình nhận ra không có hồi âm cụ thể nào về những điều chúng mình đã thảo luận.
—
Những đồng nghiệp tự tin thái quá thường ít nói lời cảm ơn hay tán dương ý tưởng của người khác. Khi nhận được góp ý, họ thường khá bướng bỉnh và không tiếp thu. Họ có thể nghe nhưng không chú ý, họ chẳng học được gì nhiều vì họ nghĩ cách làm của mình là tốt nhất rồi.
Liệu họ có bao giờ nghĩ rằng không có ai là là xuất sắc hơn tất cả những người khác. Một thái độ khiêm tốn và tâm trí mở mang sẽ giúp chúng ta học hỏi được rất nhiều điều từ đồng nghiệp xung quanh. Có thể một ngày nào đó, họ cũng sẽ nhận ra. Chỉ mong rằng ngày đó không quá xa.
—
Cảm ơn bạn đã đọc đến cuối bài viết. Nếu bạn quan tâm về chuyện đi làm, có thể tham khảo thêm các bài viết khác của mình ở page này của blog nhé https://dan-ann.com/category/chuyen-di-lam/
Dan Ann 